محوطه بیستون یكی از آثار به ثبت رسیده ایران در میراث جهانی یونسكوست، در این محوطه بزرگ‌ترین سنگ‌نبشته جهان قرار دارد، سنگ‌نبشته‌ای كه از آثار دوره هخامنشی است. سنگ‌نبشته بیستون یكی از مهم‌ترین و مشهورترین سندهای تاریخ جهان و مهم‌ترین متن تاریخی در زمان هخامنشیان است كه شرح پیروزی داریوش بزرگ را بر گئوماتا و به بند كشیدن یاغیان را روایت می‌كند.
نام بیستون در فارسی باستان «بغستان» بوده كه بغ به معنای خدا و بغستان به معنی جایگاه خداست. این اسم نشان می‌دهد كوه و منطقه بیستون جایگاه مقدسی بوده. چون علاوه بر كتیبه داریوش، آثار باستانی دیگری در آن وجود دارد.
ارتفاع این كتیبه هفت متر و ۸۰ سانتی‌متر و طول آن ۲۲ متر است و در مركز آن پنج ستون به خط میخی فارسی باستان دیده می‌شود. هر یك از چهار ستون اولیه قدری كمتر از دو متر عرض و چهار متر ارتفاع دارد. متن فارسی باستان جمعا ۵۲۵ سطر دارد. روی پنج ستون مذكور اهورامزدا روی صفحه بر‌آمده‌ای قرار گرفته و روی همه این اشكال در حال پرواز است. اهورامزدا با چهره انسانی و ریشی مستطیلی تجسم یافته و یك قرص خورشید بسیار بزرگ در حال نورافشانی است. روی سر او یك تاج تابناك با شاخ‌هایی قرار گرفته كه نشانه و رمز خدایی بودن اوست. اهورامزدا دست چپش را با حلقه‌ای به سوی داریوش دراز كرده و به این ترتیب مشغول انجام مراسمی مبنی بر تسلیم قدرت و سلطه پادشاهی به داریوش است. وی با دست راستش كه بلند كرده خیر و بركت برای داریوش می‌خواهد. خود داریوش تاج پادشاهی بر سر دارد. در این نقش داریوش دست راستش را به نشانه ستایش اهورامزدا بالا برده و پای چپش را بر سینه گئوماتا كه زیر پای او افتاده، گذاشته است.
در اطراف این تصاویر كتبیه‌های متعددی به سه زبان فارسی باستان، اكدی (بابلی نو) و عیلامی، به خط میخی مخصوص به هر كدام از این زبان‌ها نوشته شده است.
داریوش در این كتیبه خود را پسر گشتاسپ و منتسب به خاندان هخامنشی می‌خواند. او پس از آن كه خود و پدرانش را معرفی می‌كند ماجرای كشته شدن بردیا به دست كمبوجیه و عنوان كردن نام تك تك شورشیانی كه بر آنها غلبه یافته، شرح می‌دهد. از نكات قابل توجه این كتیبه قید شدن تاریخ وقایع مهمی چون مرگ كمبوجیه است. علاوه بر اینها هشدار نسبت به دروغگویی، دفاع از راستی و راستگویی، دعای نیك در حق كشور و مردم، سپاسگزاری داریوش از یاری‌های اهورامزدا در غلبه بر معارضان و بازگشتن صلح، اندرز به شاهان آینده و كسانی كه كتیبه بیستون را می‌خوانند از دیگر مطالبی است كه در این كتیبه بلند آمده است.
متن كامل سنگ نبشته بیستون توسط «ال.دبلیو. كینگ» و «آر.سی. تامپسون» به زبان انگلیسی ترجمه شده است. سال گذشته بود كه پروفسور «هنكل من» كه یكی از برجسته‌ترین باستان‌شناسان جهان در زمینه كتیبه‌خوانی بویژه خطوط ایلامی است، مطرح كرد كه صد سال پیش تعدادی از عبارات كتیبه بیستون یا خوانده نشده یا به اشتباه در كتیبه خوانده شده‌اند. به همین منظور از سال گذشته بازخوانی دوباره این كتیبه از طریق اسكن نوری با حضور یك گروه باستان‌شناس به سرپرستی پروفسور هنكل من آغاز شده است و باید منتظر ماند و دید محققان چه دانسته‌های جدیدی به آنچه پیشینیان دست یافتند اضافه می‌كنند. مرمت دوباره كتیبه بیستون از سال 90 آغاز شده است و داربست‌هایی به این منظور زده شده است. همچنین تهیه نقشه از كتیبه بیستون از طریق اسكن نوری در چهار مرحله تعریف شده است كه تاكنون دو مرحله آن انجام شده و با پایان یافتن دو مرحله باقی‌مانده، در صورت تأمین اعتبار داربست‌های مقابل كتیبه باز خواهد شد.
به گفته حسین راعی، رئیس پایگاه میراث جهانی بیستون هنوز بازخوانی كتیبه بیستون و برطرف كردن اشتباه‌های احتمالی در ترجمه آن كامل نشده است و كار اسكن نوری این متون تا اواسط امسال ادامه خواهد داشت. كار مستندسازی با اسكن نوری كه در دنیا یك كار جدید است در مجموعه جهانی بیستون در حال انجام شدن است و با توجه به این كه در اسكن نوری دقت دید تا یك‌دهم میلی‌متر بالا می‌رود، پروفسور هنكل من موفق شده است چند عبارت از كتیبه بیستون را كه پیش‌تر به دلیل ورود رسوبات روی آن ناخوانا بود، بخواند.
منبع:کلیک
تبادل
لینک هوشمند